Yapay Zeka tartışmaları günden güne hayatımızdaki yerini derinleştiriyor. Bazı insanlar yapay zekanın insanlığı ortadan kaldıracak güce ulaşabileceğini iddia ediyor. Onlara göre, hızlı gelişme trendine sahip bu teknolojinin “kontrolden çıkması” insanlığın felaketi olabilir. Bu görüşü savunanlar, ünlü Matrix filmindeki senaryonun gerçek olmasından endişe ediyor. Öte yandan, yapay zeka teknolojilerinin hayatımızı kolaylaştırıcı birçok etkisi de bulunuyor. Hangi senaryo doğru olursa olsun bugün yapay zeka ile çok sayıda yeniliği yaşıyor ve aktif olarak kullanıyoruz. 

Silahlardan yönetim bilişim sistemlerine, ulaştırmadan şehir plancılığına kadar binlerce alanda gelişmeleri beraberinde getiren yapay zeka teknolojisi, insanlığın ilerlemesinde önemli bir rol üstleniyor. Uzmanlar, 22. yüzyılın “yapay zeka çağı” olabileceğinden bahsederken, söz konusu dönemde yaşam şartlarının bugünle kıyaslanamayacak kadar farklılaşabileceğini ön görüyor. Aslında bu ön görünün ne kadar doğru olduğunu saptamak için son 10 yılda teknoloji alanındaki gelişmelere bakmak yeterli. Hemen hemen her alanda gözlemlenen hızlı gelişme, dünyanın artık başka bir yer olmaya başladığını bize söylüyor. 

Uzmanlar tarafından dile getirilen bir başka iddia da, önümüzdeki yüz yılda, şimdiki meslek gruplarının %90’ının ortadan kalkacağı yönünde. Buna göre, şu anda insanlar tarafından yürütülen birçok mesleği yapay zeka devralacak. Sadece insanların yapabileceği meslekler de dahil… Bu tür meslekler arasında neleri sayabiliriz? Avukatlık, siyasetçilik, tezgahtarlık, öğretmenlik, hayvancılık, çiftçilik… Listeyi sonsuza kadar uzatmak mümkün. Bu mesleklerin bir gün yapay zeka tarafından yürütüleceğini düşünmek belki de o kadar hayalci değil. Ancak mesele sanata geldiğinde durum değişir mi? Örneğin ressamlık. Yapay zekanın resim alanına el attığını düşünebiliyor musunuz? Ya da bir yapay zeka algoritmasının ünlü bir ressam haline geldiğini… Peki ölçeği biraz düşürelim, şöyle düşünün: Yapay zeka sayesinde ressamlığın özel bir yetenek olmaktan çıkıp herkesin yapabileceği sıradan bir aktivite haline geldiğini hayal edebiliyor musunuz? Hayal etmenize gerek yok, bu çoktan gerçek oldu bile. 

Üretken Ters Ağ Nedir?

Oyun dünyasındakilerin yakından tanıdığı NVIDIA firması tarafından tasarlanan GauGAN yazılımı, sıradan insanların üst düzey resimlere imza atmasına kapı aralıyor. Ünlü ressam Gauguin’in isminin ilk üç harfi ile GAN kısaltmasının birleşiminden türetilen GauGAN, dünya genelinde hemen hemen tüm tasarımcıları şaşkınlığa uğratan bir gelişmeyi yarattı. O gelişmeye geçmeden, GAN kısaltmasına bakalım. “Generative Adversarial Network” ifadesinin baş harflerinden oluşuyor. Türkçeye “Üretken Ters Ağ” olarak çevirmek mümkün.

Üretken Ters Ağ Nasıl Çalışır?

GauGAN yazılımına girdiğinizde yan yana iki ayrı panelle karşılaşıyorsunuz. Sol panelde mouse yardımıyla yaptığınız çizim, sağ panelde eş zamanlı olarak profesyonel bir çizim haline geliyor. Örneğin solda ilkokul tarzı bir resime giriştiniz. Alanın üst tarafından başlayarak dalga şeklinde çizimler yapıyorsunuz. Siz bunu yaparken aynı anda sağ tarafta yazılım, sizin dağ çizmeye çalıştığınızı anlıyor ve tam da o boyutlara uygun bir dağ çizimi ortaya çıkarıyor. Üstelik çizgilerden ibaret değil; renklendirilmiş şekilde. Ancak seçeceğiniz renkleri değiştirebilirsiniz. Algoritma, gökyüzü için açık mavi tonunu algılıyor. Eğer tonu veya rengi değiştirirseniz çizimin doğası da değişiyor. Yani dağın nasıl bir dağ olduğuna renkler hatta tonlar üzerinde yapılan oynama ile karar verebiliyor.  Böylece, normalde saatlerinizi alacak, hatta ne kadar zaman ayırsanız da yapamayacağınız mükemmel bir dağ resmine, birkaç çizikle ulaşabiliyorsunuz. 

“Belki Şurada Sevimli Bir Ev Vardır”

Örnekleri çoğaltmak mümkün. Küçük bir ev çizmek için çatıdan başladığınızda, yazılım niyetinizi anlıyor ve sağ tarafta bir çatı beliriyor. Siz evin alt kısmına geçip duvar çizgilerini attığınızda yazılım çoktan niyetinizin ev olduğunu tespit etmiş oluyor. Birkaç saniye içinde bir müstakil ev çizimine ulaşmış oluyorsunuz. Böyle bakınca, sevimli ressam Bob Ross’un neşeyle andığımız meşhur repliği de gerçeğe dönüşmüş oluyor: “Belki şurada bir sevimli bir ev vardır.” Gerçekten de var. Belki deyişinizden sadece birkaç dakika sonra hayallerinizdeki evin resmine, üstelik kendi çiziminizle ulaşmanız mümkün. 

Tüm bu süreç, yapay zekanın geldiği ve önümüzdeki yıllarda gelebileceği konum hakkında bize bir fikir veriyor. Bazıları için hala bu ilerleme korkutucu gelse de, yapay zeka teknolojisinin hızla hayatımızı kolaylaştırdığı kesin. Bir resim çizmek için senelerce eğitim almak, tecrübe kazanmak, denemeler yapmak gerekirken artık fazla efor sarf etmeden birkaç dakika içinde hayalinizdeki tabloyu çizebiliyorsunuz. 

Yazılımı Kullanabiliyor muyuz?

Tabi şu an bu imkan yalnızca birkaç yüz kişiye sunulmuş durumda. NVIDIA firması henüz GauGAN yazılımını piyasaya sürmedi. Şimdilik yazılımın içeriği, işleyişi, sunduğu imkanlar hakkında fikir edinmekle yetiniyoruz. Yazılım hakkında yayınlanan birçok yorum, makale, video bulunuyor. Bunları inceleyerek hem yazılımın nasıl geliştirildiğini hem de hangi yollarla çalıştığını görüyoruz. NVIDIA’nın blogunda yayımlanan bu yazıda, detaylı bilgiye ulaşmak mümkün.

NVIDIA firmasının, yeterli geliştirmeler yapıldıktan sonra yazılımı piyasaya sunması bekleniyor. Ancak bunun için kesin bir tarihten söz edilmiyor. Çeşitli fuarlarda firma yetkilileri yazılım hakkında bilgiler veriyor. Tasarımcılar, bu ve benzeri yazılımların yaygınlaşması ile tasarım alanının radikal bir değişikliğe uğrayacağı konusunda hem fikir. İnsan etkisinin sıfıra yakın ölçüde düşeceği bir ortamda tasarım sektörünün nasıl bir hal alacağını düşünmek bile heyecan verici. Öte yandan, tasarımcılıkla profesyonel olarak ilgilenmeyen kişiler için, bu gibi teknolojik imkanlar tasarım aktivitesine giriş için bir cazibe kaynağı oluyor. Yazılımın getireceği yenilikler ile ressamlık da dahil olmak üzere en geniş tanımıyla tasarım, halka açılmış olacak. 

Aslında bunun sinyalleri çoktan geldi bile. Tasarıma ilgi duyan fakat işlemlerin karmaşıklığı sebebiyle gözü korkan sıradan internet kullanıcıları da çeşitli platformlarda kolaylaştırıcı teknolojiyle tanışabilir. Yani NVIDIA firmasının GauGAN’ı piyasaya sürmesini beklemeye gerek yok. 

Google Quickdraw Mucizesi

GauGAN’dan sonra Quickdraw uygulamasını “mucize” olarak tanımlamak pek doğru olmayabilir. Ama havadaki beş kuştansa yerdeki bir kuş iyidir! GauGAN’ı henüz kullanamıyor olsanız da Google tarafından bir yapay zeka algoritması üzerine geliştirilen Quickdraw Uygulaması, kullanıcılara mantık olarak benzeyen bir tecrübe sunuyor. 

Mükemmel bir “karalama uygulaması” olan Quickdraw’a girdiğinizde, sizden 20 saniye içinde belli bir nesneyi çizmeniz bekleniyor. Her çizik attığınızda yapay zeka tahminini söylüyor. Örneğin bir merdiven çizmeniz istendi. Bir çizgi attınız. Yapay zeka “bu bir çizgi” diyor. Ona paralel ikinci çizgiyi attınız. “bu bir çizgi, veya bacak, veya Eyfel Kulesi” diyor. İki çizgi arasına ilk basamağı çizmeye başladığınızda ise “buldum, merdiven” diyor. 

Algoritma bunu nasıl tahmin ediyor olabilir? Bu sorunun cevabı aslında tasarım alanında yapay zekanın neden çok hızlı ilerleme potansiyeline sahip olduğunu gösteriyor: Sizin gibi uygulamayı kullanan milyonlarca insanın çizim pratiklerini algoritma öğreniyor. Yani merdiven çizmeye çalışan tüm kullanıcıların çizim pratiklerini değerlendirerek, siz çizimin ilk safhasında olsanız dahi neyi çizmeyi amaçladığınızı tahmin ediyor. Başka bir ifadeyle, bu teknoloji ile insanların nasıl çizdikleri bilgisi üzerinden “nasıl çizecekleri” geliştiriliyor. Belli bir aşamadan sonra, GauGAN’da olduğu gibi bir komut gibi, sadece bir çizgi atmanız koca bir resmin ortaya çıkmasını sağlayabilecek.